مقدمه

در شهروین،پایتخت اتریش و در قاره اروپا سه مکتب روانشناسی بنیاد گذاشته شده است.مکتب روانکاوی فروید،مکتب روانشناسی فردی آدلر و مکتب معنا درمانی فرانکل.ویکتور فرانکل بنیان گذار مکتب معنا درمانی(لوگو تراپی)، در بیست وششم  مارس سال 1905 در وین متولد و در دوم سپتامبر سال 1997 در سن 92 سالگی در همان شهر درگذشت.

فرانکل را در سن 37 سالگی به اردوگاه آشوییتس نازی های آلمانی بردند.در اردوگاه که همه چیز را از او گرفته بودند؛این شیوه تفکر در فرانکل بوجود آمد که می گفت: مهم آن نیست که من چه می خواهم باشم؛ مهم آن است که من چه کسی باید باشم. در ارتباط با مفهوم بودن برای او سئوال انسان بودن مطرح شد.او معتقد بود که انسان بودن یعنی مسئول بودن،تصمیم گیرنده، موضع گیرنده و ارزشیابی کننده بودن!

از ابتدا مفاهیمی چون: زندگی، روح و معنا ذهن ویکتور فرانکل را به خود مشغول کرد.به عقیده او ما انسانها سئوال کننده نیستیم ،جواب دهنده هستیم. ما باید به سئوال هایی که زندگی از ما می کند با آزادی واحساس مسئولیت کامل جواب دهیم.در انتخاب جوابی که انسان به سرنوشت خود می دهد و انتخاب نگرشی که در مقابل سرنوشت خود بر می گزیند،آزاد است.نتیجتا مسئول جوابی است که به سرنوشت می دهد و مسئول شیوه تفکر ونگرشی است که انتخاب می کند.انسان باید پاسخی بدهد که در شآن انسان است.

ویکتور فرانکل روزی به شاگردان خود گفت:من معنای زندگی خود را در این می بینم که به دیگران کمک کنم تا آنها در زندگی خویش یک معنا بیابند.او همیشه با انسانهایی روبرو می شد که پرسش هایی در باره معنای زندگی مطرح می کردند.ویکتور فرانکل معتقد بود : مشکل انسان امروز بی معنا بودن زندگی،خلا وجودی و ناکامی وجودی است.انسان سالم از نظر فرانکل، انسانی از خود فرا رونده و معنا خواه است.معنا خواهی قوی ترین نیرو در انسان است.معنا چشمه ای است که هرگز خشک نمی شوداما طراوت انسان بودن بدون آن خشک می شود.

قوانین در معنا درمانی

ویکتور فرانکل سه قانون بنیادی را در معنا درمانی مطرح می کند:

1. 1- معنا در زندگی وجود دارد و آن را می توان جستجو وکشف کرد؛اما انسان نمی تواند معنا را به دلخواه بوجود آورد و آن را در افکارش بسازد.انسان جستجو کننده معنا ست و نه بوجود آورنده آن.

2. 2- معنا وسیله ای برای کامروایی انگیزه ها و یا دستاویزی برای رسیدن به هدف نیست.تحقق معنا خود هدف است.

3. 3- علت بیماری ها و اختلالات روانی بی معنایی زندگی است.کار وفعالیت زیاد باعث بیماری روانی نمی شود،بلکه علت بیماری بی معنا بودن زندگی است.

پیشنهاد هایی برای جستجوی معنا

چگونه انسان می تواند معنای زندگی را پیدا کند؟ ویکتور فرانکل معتقد است که انسان سالم وبالغ انسان از خود فرا رونده است.انسان کامل بودن یعنی به چیزی فراسوی خود پیوستن.انسان در نهایت زمانی می تواند خود را متحول کند که یک معنا را درزندگی خود تحقق بخشد.فرانکل برای معنا بخشیدن به زندگی سه را پیشنهاد می کند:

1. 1- اگر انسان چیزی خلق کند،زندگی اش می تواند با معنا باشد، در اینجا انسان از خود سئوال می کند : من برای چه زنده هستم؟

2. 2- انسان معنا را در شیوه تجربه کردن زندگی ، یا کسی را دوست داشتن،می بیند.در اینجا انسان از خود می پرسد:من برای چه کسی زنده هستم؟
3. 3- انسان معنا را در هنگامه ی غوطه وری در مشکلات سنگین در می یابد.طرز برخوردی که ما نسبت به رنج برمی گزینیم.در جایی که ما با یک سرنوشت غیر قابل تغییر روبرومی شویم.(یک بیماری غیر قابل علاج،مرگ یک عزیز، یک موقعیت ناامید کننده،...)در این جاست که زندگی می تواند معنا شود.در اینجا انسان از خود می پرسد: چرا نگرش مثبت در برابرسرنوشت غیر قابل تغییر و اجتناب ناپذیر نداشته باشم؟

5. نتیجه گیری

ویکتور فراننکل معتقد است که درست در جایی که ما با یک موقعیت روبه رومی شویم که که به هیچ روی نمی توانیم آن را تغییر دهیم از ما انتظار می رود که خود را تغییر دهیم،رشد کنیم ،بالغ شویم واز خود فراتر رویم.فرانکل در آشویتس و در بند نازی ها با تمام وجود به این نتیجه رسیده بود که : رنج هر زمانی معنایی دارد،وقتی تو خودت آدم دیگری بشوی.زیر ضربه های چکش سرنوشت و آتش گداخته رنج، زندگی شکل می گیرد.در معنا درمانی صحبت از آزادی روح انسان می شود.انسان تحت نفوذ قوانین جبری قرار نگرفته است.انسان حق این انتخاب را دارد که در برابر موقعیتی که قرار می گیرد چه نگرشی برگزیند.تصمیم گیری به انسان واگذار شده است.هیچ عاملی این قدرت را ندارد که تعیین کند انسان در برابر سرنوشت غیر قابل تغییر،چگونه فکر کند و چگونه رفتار کند.انسان همیشه مسئول اعمال و گفتار خود خواهد بود.

تکمله

کتاب انسان در جستجوی معنی ویکتور فرانکل را اکبر معارفی در سال 1354 ترجمه  نموده و انتشارات دانشگاه تهران منتشر کرده است.تا سال 1375 این کتاب در 5 نوبت تجدید چاپ شده است. دکتر علی اکبر معارفی در مقدمه کوتاهی که بر ترجمه فارسی ویرایش یازدهم کتاب Man's Search for Meaning  دکتر ویکتور فرانکل (چاپ 1967) نوشته است: آنچه در این کتاب مرا گرفت از یک سو تحلیل مثبت وامیدوار کننده ای است که فرانکل از وقایع ناگوار زندگی می کند و ازسوی دیگر شباهت شگفت آوری است که افکار این کارشناس بیماری های روانی با عرفان اسلامی ایران دارد.گاهگاهی بسیار مشکل بود که شعری از مولوی ،سعدی یا حافظ را به جای نوشته اونگذارم. فرصت خواندن این کتاب منحصر به فرد  را از دست ندهید.